7 x géén zalm op het kerstmenu

Nog druk bezig met recepten zoeken of zijn de kerstboodschappen al besteld? Grote kans dat je geïnspireerd bent geraakt door de tijdschriften van supermarkten, de feestelijke menu’s van restaurants en de zoekresultaten “zalige zalm voor kerst” en “7x zalm op het kerstmenu”. Een toastje tijdens de borrel, een gevulde tortilla als voorgerecht of zalm uit de oven om iedereen te verrassen met je kookkunsten?

De mogelijkheden zijn eindeloos, maar dat lijkt ook te gelden voor de gevolgen van het produceren van zalm. Het klinkt altijd zo gezond en duurzaam, maar dat is het vaak niet. In plaats van 7 recepten delen wij 7 inzichten die Foodrise opdeed tijdens hun onderzoek naar gekweekte vis en ons bezoek aan Senegal waar we spraken met onze partners over de visvoerindustrie aan de westkust van Afrika. Wil je meer dan alleen deze zeven punten? Lees onze terugblik op ons bezoek in het Engels.

1. Om gekweekte vis zoals zalm en zeebaars te voeren wordt wilde vis gevangen en omgezet in vismeel-en olie.
2. Elk jaar wordt bijna een vijfde van alle vangst in de wereld gebruikt om vismeel en olie van te maken, waarvan het grootste deel wordt gebruikt voor de productie van voer voor de aquacultuurindustrie – tegenwoordig de snelst groeiende voedselproductiesector ter wereld.
3. Vandaag de dag wordt er meer dan een half miljoen ton kleine pelagische (= uit de open zee) vis gevangen om niet mensen, maar gekweekte vis te voeren. Diezelfde vangst zou meer dan 33 miljoen mensen kunnen voeden en is de belangrijkste bron van inkomsten voor duizenden vissers en vrouwelijke handelaren en verwerkers in de hele regio van West-Afrika.
4. Om te voldoen aan de vraag van de sector naar wilde vis heeft de vismeel- en olie-industrie zich uitgebreid naar West-Afrika. Met name in Mauritanië, Senegal en Gambia is het aantal fabrieken in de regio het afgelopen decennium gestegen van 5 naar 49.
5. Deze fabrieken doen nu mee in de concurrentie voor vis, wat ervoor zorgt dat er minder vis beschikbaar en betaalbaar is voor de plaatselijke bevolking. Volgens de FAO is de impact van de vismeel- en visolie-industrie op de voedselzekerheid en de voeding in Senegal, waar bijna de helft van de eiwitten uit vis komt, aanzienlijk. In andere woorden: de voedselzekerheid in Senegal is verslechterd omdat vis wordt opgekocht door fabrieken.
6. Alsof dat nog niet erg genoeg is zorgen deze fabrieken ook voor vervuiling. Tijdens ons bezoek aan Senegal was het overduidelijk dat afval van de vismeelfabriek wordt gedumpt, en het meer en daarmee de watervoorziening van het dorp vervuilt. Deze vervuiling vormde de basis van een juridische actie tegen de fabriek, maar de rechtszaak werd afgewezen omdat getwijfeld werd aan het bewijs of de vervuiling wel door de fabriek werd veroorzaakt.
7. Terwijl daar problemen ontstaan, wordt er in Europa vooral geld verdiend. Het grootste deel van het vismeel gaat naar China, maar Europa is de grootste importeur van visolie. Daarnaast zijn een paar van de grootste kweekvisproducenten ter wereld in Europa.

Dit lees je niet op de verpakkingen in de supermarkt en wordt je al helemaal niet verteld door de ober. Dat moet anders.

Sinds 2018 heeft Foodrise onderzoek gedaan en bewijs verzameld over de schadelijke socio-ecologische gevolgen van gekweekte vis en de productie van vismeel en olie. Het streven naar (voedsel)rechtvaardigheid is de reden geweest om campagne te voeren op dit onderwerp, tot nu toe vooral in Europa. In samenwerking met partners uit Groot-Brittannië en West-Afrika zullen we het werk van Foodrise de aankomende drie jaar gebruiken voor onze viscampagne “Notre Poisson” om zo veranderingen in wetgeving en beleid te bewerkstelligen. We hopen politici en beleidsmakers te beïnvloeden en mensen vertellen over de gevolgen van gekweekte vis in West-Afrikaanse gemeenschappen en landen.

En jij? Heb jij nog tijd om kritisch te zijn op het boodschappenlijstje of is de koelkast al gevuld? Wie weet kunnen deze zeven inzichten helpen om het gesprek te starten of probeer eens een vegetarische kerst zonder vlees of vis. Mocht je toch vis op tafel wilt zetten, kies dan lokale vis en schelpdieren zoals mosselen, oesters, Noordzeekrab, haring, makreel of wijting of bijvangstvis zoals grauwe poon of schar!

Credits of featured image: Mustapha Manneh, West African editor, China Dialogue